การดูแลหลังการผ่าตัด

การดูแลผู้ป่วยหลังการผ่าตัด

การดูแลผู้ป่วยหลังการผ่าตัดนั้นมีหลายประเภทขึ้นอยู่กับลักษณะของการผ่าตัด และประวัติทางสุขภาพของผู้ป่วย ได้แก่ การจัดการความเจ็บปวด การเพิ่มมุมการเคลื่อนไหว และสุดท้ายคือการเพิ่มความแข็งแรง

การดูแลผู้ป่วยหลังการผ่าตัด เริ่มตั้งแต่การประเมินผู้ป่วย การวินิจฉัย การวางแผนการดูแล การประเมินภาวะแทรกซ้อน และการประเมินผลจากการผ่าตัด เนื่องจากการผ่าตัดนั้นมักส่งผลทั้งทางร่างกายและจิตใจต่อการฟื้นตัวของผู้ป่วย อีกทั้งยังเป็นสาเหตุให้ผู้ป่วยเกิดอาการหงุดหงิด เครียดและความกังวลได้ ทีมนักกายภาพของเราจะทำการประเมินแบบครบวงจร และกำหนดเป้าหมายระยะสั้นและระยะยาวร่วมกับผู้ป่วยในการเพิ่มศักยภาพสูงสุดของการฟื้นตัว รวมถึงลดความเป็นไปได้ของปัญหาที่อาจจะเกิดตามมาหลังการผ่าตัดอีกด้วย

การทำกายภาพบำบัดสามารถทำได้ทันทีหลังการผ่าตัด หรือหลังจากนั้นอีก 2-3 วัน เพื่อการฟื้นตัวโดยเร็วที่สุด กายภาพบำบัดนั้นจะช่วยให้ผู้ป่วยเพิ่มสมรรถภาพการเคลื่อนไหว และความแข็งแรงจนดำเนินกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้อย่างปกติ ร่างกายของผู้ป่วยจะไม่สามารถเคลื่อนไหวได้อย่างปกติหากไม่ได้รับการฝึกแบบเฉพาะเจาะจงที่ถูกต้อง

นักกายภาพบำบัดนั้นได้รับการฝึกมาโดยเฉพาะถึงการฟื้นฟูมุมการเคลื่อนไหว การเพิ่มความแข็งแรง การเสริมสร้างความสมดุลในการเคลื่อนไหวของร่างกาย และการป้องการเกิดการบาดเจ็บซ้ำระหว่างการฟื้นฟูของผู้ป่วยหลังการผ่าตัด

นักกายภาพของ BPC จะทำการประเมินผู้ป่วยแล้วกำหนดเป้าหมายการรักษาให้ผลไม่พึงประสงค์จากการผ่าตัดเกิดขึ้นน้อยที่สุด อันได้แก่ ความเจ็บปวด การบวม การชา เป็นต้น อีกเป้าหมายหนึ่งที่สำคัญก็คือ การฟื้นฟูการเคลื่อนไหว ความยืดหยุ่น และสมรรถภาพของร่างกายได้อย่างปกติ นักกายภาพกับผู้ป่วยจะร่วมกันกำหนดเป้าหมายเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถกลับมาดำเนินชีวิตได้ตามปกติ พร้อมป้องกันไม่ให้เกิดการบาดเจ็บขึ้นซ้ำอีก

การดูแลผู้ป่วยหลังการผ่าตัดที่ทางเราสามารถช่วยคุณได้

 3 ระยะของการดูแลหลังการผ่าตัด + 1 ระยะก่อนเข้ารับการผ่าตัด

โดยทั่วไปแล้วการดูแลหลังการผ่าตัดสามารถแบ่งออกได้ 3 ระยะ คือ ระยะแรกหลังการผ่าตัด ระยะเพิ่มความแข็งแรงและมุมการเคลื่อนไหว และระยะสุดท้ายเป็นระยะฟื้นฟูสมรรถภาพของร่างกาย

การทำกายภาพบำบัดหลังการผ่าตัด หรือการทำเวชศาสตร์ฟื้นฟูหลังการผ่าตัดเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดกระดูกและข้อซึ่งจะได้รับการดูแลโดย นักกายภาพบำบัดของ BPC โดยใช้รูปแบบการออกกำลังกายที่หลากหลายและเหมาะสมกับผู้ป่วย เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กับกล้ามเนื้อ และความสามารถในการเคลื่อนไหวจนสามารถกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างปกติโดยเร็วที่สุด

ระยะก่อนเข้ารับการผ่าตัด (ขึ้นอยู่กับความสะดวกของผู้ป่วย)

ก่อนเข้ารับการผ่าตัดหากผู้ป่วยสามารถมาปรึกษาและวางแผนการดูแลหลังการผ่าตัดจะเป็นการดีเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากนักกายภาพบำบัดของคลินิคสามารถประเมินการเคลื่อนไหวของผู้ป่วยที่เป็นอยู่ก่อนเข้ารับการผ่าตัด ทั้งนี้จะช่วยให้สามารถกำหนดเป้าหมายและแผนการดูแลรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด

กายภาพบำบัดสำหรับระยะแรกหลังการผ่าตัด (ระยะที่ 1)

ระยะนี้เริ่มตั้งแต่หลังเสร็จสิ้นการผ่าตัดจนกระทั่งแผลจากการตัดเริ่มสมาน อาการบวมลดลง และแทบจะไม่มีความเจ็บปวดที่เกิดขึ้นจากแผลผ่าตัด การดูแลรักษาในระยะนี้ประกอบด้วย

• การบรรเทาความเจ็บปวด
• การลดบวม
• เทคนิคการบำบัดด้วยมือสร้างความผ่อนคลายเพื่อช่วยเพิ่มมุมการเคลื่อนไหวของข้อต่อ
• การฝึกเดินโดยใช้ราวจับในห้องออกกำลังกายของคลินิค
• การอธิบายอุปกรณ์ที่ใช้ในการช่วยการเคลื่อนไหว และการสอนเดินโดยใช้ไม้ค้ำยัน หรือไม้เท้า
• การออกกำลังกายเบื้องต้น ซึ่งเป็นการฝึกออกกำลังกายแบบไม่มีการเคลื่อนไหวของข้อต่อ เพื่อให้กล้ามเนื้อฟื้นฟูสมรรถภาพซึ่งจะไม่กระทบกระเทือนแผลผ่าตัด นักกายภาพบำบัดจะทำการติดตามผลอย่างต่อเนื่องเพื่อมั่นใจว่าผู้ป่วยสามารถออกกำลังกายแบบนี้ได้เองที่บ้านด้วยเช่นกัน

กายภาพบำบัดระยะเพิ่มความแข็งแรงและความมุมการเคลื่อนไหว (ระยะที่ 2)

เมื่อผลของการผ่าตัดเป็นที่น่าพอใจ และความเจ็บปวดบรรเทาลง จนถึงแทบไม่มีอาการบวม แผนการทำกายภาพบำบัดสำหรับระยะนี้จะมุ่งเป้าประสงค์ในการเพิ่มมุมการเคลื่อนไหว กลไก และความแข็งแรงของร่างกาย อันประกอบด้วย

• การออกกำลังกายเพื่อเพิ่มความแข็งแรง
• การฝึกความสมดุลในการเคลื่อนไหวของร่างกาย และการทำงานประสานกันระหว่างระบบประสาทและกล้ามเนื้อ ในระยะเริ่มต้น
• เทคนิคการบำบัดด้วยมือด้วยการเพิ่มแรงกด ยืด หรือดึงให้มากขึ้นเพื่อช่วยเพิ่มระยะและมุมการเคลื่อนไหวของข้อต่อ
• การใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์พิเศษในการเพิ่มสมรรถภาพการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อ และเอ็น

กายภาพบำบัดระยะฟื้นฟูสมรรถภาพของร่างกาย (ระยะที่ 3)

เมื่อผู้ป่วยมีความแข็งแรงพอต่อการออกกำลังกายที่ซับซ้อนขึ้นได้อย่างปลอดภัย นักกายภาพบำบัดจะจัดแผนการดูแลรักษาเพื่อฟื้นฟูสมรรถภาพของร่างกายหลังการผ่าตัด สภาพร่างกายของผู้ป่วยแต่ละท่านมีความแตกต่างกันไป ดังนั้นแผนการดูแลรักษาจะได้รับการออกแบบเป็นพิเศษโดยเฉพาะบุคคลตามลักษณะการดำรงชีวิต ได้แก่

• การออกกำลังกายเพื่อฟื้นฟูสมรรถภาพของร่างกายให้สามารถทำงานได้ดีขึ้น
• การฝึกความสมดุลในการเคลื่อนไหวของร่างกาย และการทำงานประสานกันระหว่างระบบประสาทและกล้ามเนื้อ ในระยะที่ร่างกายแข็งแรงเป็นปกติ
• เทคนิคการบำบัดด้วยมือด้วยการเพิ่มแรงกด ยืด หรือดึงให้มากขึ้นเพื่อช่วยเพิ่มระยะและมุมการเคลื่อนไหวของข้อต่อ (ทำต่อเนื่องจากระยะที่ 2 –To be continued from phase 2)

ประโยชน์ของการทำกายภาพบำบัดหลังผ่าตัด

• ช่วยจัดการความเจ็บปวด ทางคลินิคมีเครื่องมือ อุปกรณ์ และวิธีการในการลดความเจ็บปวดหลังการผ่าตัดได้ ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักกังวลว่าการทำกายภาพบำบัดจะทำสร้างความเจ็บปวดมากขึ้นไปกว่าเดิม ในทางตรงกันข้าม การออกกำลังกายอย่างถูกวิธี รวมถึงเทคนิคพิเศษที่นักกายภาพรักษาให้จะช่วยบรรเทาอาการเจ็บปวด และฟื้นฟูกล้ามเนื้อ ข้อต่อ สมรรถภาพร่างกายได้รวดเร็วขึ้น
• ช่วยให้ผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ชีวิตตามปกติได้เร็วขึ้น อย่างปลอดภัย อีกทั้งลดความเสี่ยงที่จะต้องผ่าตัดซ้ำอีก
• ช่วยเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อที่อ่อนแรงไปหลังการผ่าตัด
• ช่วยยืดกล้ามเนื้อโดยเทคนิคการบำบัดด้วยมือ เพื่อลดความเจ็บปวด เพิ่มความยืดหยุ่น ลดการตึงของกล้ามเนื้อ
• ช่วยให้ผู้ป่วยมีสมรรถภาพร่างกายที่ดีขึ้นในระดับก่อนรับการผ่าตัด หรือดีกว่าเดิม
• ช่วยปรับท่าทางของผู้ป่วยให้ถูกต้อง เพื่อลดโอกาสการเกิดการบาดเจ็บ
• ช่วยให้ผู้ป่วยแข็งแรงพอที่สามารถดูแลช่วยเหลือตัวเองได้
• ช่วยลดความกังวลของผู้ป่วย และสร้างความมั่นใจให้กลับคืนมา
• ช่วยเพิ่มระยะและมุมการเคลื่อนไหว
• ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต เพื่อให้แผลผ่าตัดหายเร็วขึ้น
• ช่วยเพิ่มความสามารถในการทรงตัว เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุล้มในขณะเดิน
• ช่วยเพิ่มความแข็งแรงของแกนกลางลำตัว กล้ามเนื้อในส่วนนี้จะช่วยให้การทรงตัวของผู้ป่วยดีขึ้นและป้องกันการเกิดการบาดเจ็บได้

การผ่าตัดที่พบได้บ่อยที่ต้องการการดูแลหลังจากผ่าตัด

ข้อไหล่

• Shoulder Reconstruction
• Shoulder Stabilization
• Rotator Cuff Repair
• Acromioplasty
• Capsulotomy
• Post-Fracture

ข้อศอก

• Tennis Elbow Release
• Golfer’s Elbow Release
• Post Elbow-Fracture

ข้อมือและมือ

• Carpal Tunnel Release
• Wrist Fractures (Radius, Colles, Scaphoid)
• Tendon Repairs

ข้อสะโพก

• Hip Replacement or Resurfacing
• Hip Labral Repairs
• Hip Arthroscopy
• Total Hip Arthroplasty
• Post-Hip Fracture

ข้อเข่า

• Knee Replacement
• Ligament Reconstruction (ACL & MCL)
• Arthroscopy
• Meniscal Repairs
• Microfracture
• Chondroplasty
• Patella Tendon Transfer
• Femur, Tibia or Patella Fracture

กล้ามเนื้อน่อง

• Achilles Tendon Repairs
• Fasciotomy

ข้อเท้าและเท้า

• Ankle Reconstruction
• Ankle Ligament Repairs
• Ankle Arthroscope
• Ankle Fracture
• Heel Spur Removal

กระดูกสันหลัง (ระดับคอและหลัง)

• Discectomy
• Microdiscectomy
• Laminectomy
• Spinal Fusion/Stabilisation

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับการกายภาพบำบัดหลังผ่าตัด